Ο Όμιλος Αρχειακής Έρευνας των 18 μαθητών Α΄ και Β΄ τάξης και των δύο εκπαιδευτικών, της φιλολόγου και Δ/ντριας του σχολείου κας Μαρίας Ματθαίου και της θεολόγου κας Ελένης Κότσαρη, που τον οργάνωσαν και συντόνισαν τις εργασίες του κατά το σχολικό έτος 2023-24, έσκυψε με πολύ σεβασμό και φιλοπερίεργη διάθεση στα αρχεία του σχολείου και ειδικά στα Βιβλία Πράξεων του Συλλόγου Διδασκόντων του προγονικού σχολείου του σημερινού, του διαστήματος 1907-1937.
Ο Όμιλος καταπιάστηκε με την μελέτη αυτών των Αρχείων, με εστίαση στην καταγραφή και τον σχολιασμό των εγγραφών που αφορούσαν σκανταλιές (ως και σοβαρά παραπτώματα) των μαθητών της εποχής εκείνης, των αρχών του 20ου αιώνα, και τα παιδαγωγικά, πειθαρχικά μέτρα που λάμβαναν οι Σύλλογοι Διδασκόντων για να τα περιορίσουν. Οι νεόκοποι φιλόδοξοι ερευνητές μας έπιασαν στα χέρια τους επίσημα έγγραφα, βιβλία που έχουν οριστεί να διατηρούνται «εις το διηνεκές», αρχεία με ζωή λίγο περισσότερο από έναν αιώνα.
Οι μικροί «κουτσομπόληδες» – έτσι αυτοσαρκαστικά κι εύστοχα συνάμα αποκαλέσαμε την ομάδα μας – έπρεπε να αντιληφθούν τη σοβαρότητα του εγχειρήματος. Εδώ βρήκαμε τον ισχυρό σύμμαχο στο πρόγραμμα «Το ταξίδι της γραφής» του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών, όπου μας καλοδέχτηκε «σα να γνωριζόμαστε από πάντα» η ψυχή των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του κα Ιωάννα Κλιάρη. Η ενασχόληση με την ιστορία της γραφής, τα υλικά της, την εξέλιξη της μεγαλογράμματης ελληνικής γραφής στη μικρογράμματη των βυζαντινών χειρογράφων και στην προσωπική γραφή των νεότερων χρόνων με τους κανόνες καλλιγραφίας, τα εικονογραφημένα χειρόγραφα, τα υδατόσημα, τα μοναστηριακά κέντρα με τους ταγμένους σε διακόνημα καλλιτέχνες αντιγραφείς, οι κώδικες, η στάχωση και η συντήρηση των χειρογράφων ήταν ένα συναρπαστικό ταξίδι, στο οποίο μας ενέπλεξε το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα του ΠΙΠΜ. Η περιπλάνηση στο ταξίδι της γραφής, των χειρογράφων και των βιβλίων βοήθησε τους μαθητές να κατανοήσουν, σε συνδυασμό με την παλαιότητα των αντικειμένων, το πόσο σημαντικό ήταν να είναι προσεκτικοί όσο θα μελετούσαν τα τέσσερα Βιβλία Πράξεων, που είχαμε στη διάθεσή μας. Επίσης να καταλάβουν πόσο τυχεροί και προνομιούχοι ήταν. Δεν το λες και λίγο να μπορέσεις να …κρυφοκοιτάξεις στο παρελθόν και να μπεις στον κόσμο «συμμαθητών»!
Κατά τις 28 δίωρες συναντήσεις μας μοιράστηκε ο διαθέσιμος χρόνος σε θεωρητικά ( υλικά και όργανα γραφής, εξέλιξη αλφαβήτου, κατασκευή περγαμηνής, εξοικείωση με την έννοια του αρχείου και τον κώδικα δεοντολογίας της αρχειονομίας κ.ά) και πρακτικά μαθήματα (εργαστήρια κατασκευής ανακυκλωμένου χαρτιού, υδατόσημου, καλλιγραφίας, γνωριμία με τα επαγγέλματα γύρω από τη συντήρηση και μελέτη των αρχείων κ.ά). Παράλληλα, όταν οι συνθήκες είχαν ωριμάσει και οι μαθητές μας είχαν κατανοήσει την αξία του σχολικού αρχείου, ξεκίνησε η κατά ομάδες αποδελτίωση των Βιβλίων Πράξεων. Τα στοιχεία που συναντούσαμε έθεσαν τις βάσεις για επιπλέον ερευνητική εργασία, όπως την έρευνα για την οργάνωση της εκπαίδευσης την εποχή που μελετούσαμε, την αναζήτηση τεκμηρίων σε εφημερίδες εποχής, στην ιστορική ανασκόπηση.
Τέλος, έχοντας εποπτεία όλου του πρωτογενούς υλικού, προβήκαμε σε παρατηρήσεις και σχολιασμό, προσπαθώντας να μένουμε στα όρια που επιβάλλει η επιστημονική έρευνα. Άλλωστε είχαμε φροντίσει να εξοικειώσουμε τους μαθητές μας με την επιστημονική μεθοδολογία και τους κανόνες συγγραφής μιας τέτοιας εργασίας. Τέλος προβήκαμε στη σύνθεση της εργασίας και σε ενέργειες που θα εξασφαλίσουν την χαρτώα έκδοσή της.
Οι συντονίστριες εκπαιδευτικοί του ομίλου έχουμε την πεποίθηση ότι οι στόχοι του Ομίλου επετεύχθησαν πλήρως και με δημιουργικό τρόπο. Οι μαθητές είχαν αδιάλειπτη σχεδόν παρουσία, συμμετείχαν στην εκπόνηση των εργασιών και ενεργά στις συζητήσεις σχολιασμού, ενώ εξέφρασαν ικανοποίηση από την συνεργασία μεταξύ τους και με τις εκπαιδευτικούς.
Η ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
“Ο όμιλος μας, της αρχειακής έρευνας, αν και ήταν η πρώτη χρονιά λειτουργίας του, κύλησε ιδανικά. Στις σταθερά εβδομαδιαίες συναντήσεις αξιοποιούσαμε τον χρόνο μας στο έπακρο, μάλιστα διασκεδάζοντας κιόλας τη διαδικασία.
Στη διάρκεια του σχολικού έτους γνωρίσαμε την τέχνη της καλλιγραφίας και των αρχιγραμμάτων, πειραματιστήκαμε με πένες και χαρτιά, ενώ συνεργαστήκαμε για τη δημιουργία του λογοτύπου μας-σήμα κατατεθέν του ομίλου, ένα πολυχρωμο πτηνό, το τουκαν με τη χαρακτηριστική μεγάλη μύτη, η οποία παραπέμπει σε εμάς που λατρεύουμε να σκαλίζουμε ιστορίες και γεγονότα του παρελθόντος.
Επιπλέον, εκπαιδευτήκαμε στην ανάγνωση κειμένων με βυζαντινή μικρογράμματη γραφή και « λιγατούρες», γνωστές ως και τυπογραφικά συμπλέγματα που συναντήσαμε κυρίως σε εικόνες ή κείμενα θρησκευτικού χαρακτήρα.
Ήταν ένα αρκετά διαδραστικό πρόγραμμα μιας και ήρθαμε σε επαφή με πρωτότυπα χειρόγραφα του προηγούμενου αιώνα από το αρχείο του σχολείου μας, κάναμε έρευνες στη βιβλιοθήκη της Χαλκίδας και συμμετείχαμε στην πολυήμερη εκπαιδευτική εκδρομή στη Θεσσαλονίκη. Εκεί επισκεφτήκαμε την Ιερά Μόνη Βλατάδων όπου η κ. Κλιάρη μας ξενάγησε στον χώρο και στο Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, όπου είδαμε αυθεντικά χειρόγραφα που χρονολογούνται ακόμη και από τον 10ο αι. μ.Χ., νέες μορφές αποθήκευσης διαφόρων τύπων αρχείων, ενώ ενημερωθήκαμε και για τις μελλοντικές δυνατότητες που προσφέρονται για τον όμιλο μας.”
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-22-5-2024-_όμιλος-αρχειακής-΄ερευνας_1ο-ΠΡΟΤΥΠΟ-ΓΕΛ-ΧΑΛΚΙΔΑΣ