| Ονοματεπώνυμο εκπαιδευτικού | Καλούση –Κατσώνη Κωνσταντίνα |
| Κλάδος /Ειδικότητα | ΠΕ02 , Φιλόλογος |
| Τίτλος του ομίλου | «Όμιλος Προφορικής Έκφρασης: Ρητορική Τέχνη και Διπλωματία» |
| Θεματική/ές που εντάσσεται ο όμιλος | Προφορικός λόγος. Καλλιέργεια κριτικής και δημιουργικής σκέψης . Ομαδικότητα .Ενεργητική συμμετοχή .Εργαστήρι διαλόγου και παραγωγής ιδεών .Ενεργητική ακρόαση .Διαμόρφωση μαθητών-ενεργών πολιτών. Επικοινωνιακές δεξιότητες. Ανεκτικότητα . Απόρριψη μισαλλοδοξίας . |
| Αριθμός ωρών ομίλου ανά εβδομάδα | 2 ώρες |
| Τάξη ή τάξεις που απευθύνεται ο όμιλος | Α΄ -Β΄ -Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ |
| Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα | Οι μαθητές και οι μαθήτριες μαθαίνουν να προσεγγίζουν από διαφορετικές οπτικές γωνίες ένα προς επίλυση θέμα, να καλλιεργούν τη σκέψη τους, να οξύνουν την κρίση τους, να αξιολογούν αλλά και να αξιολογούνται .Προβληματίζονται για ό,τι συμβαίνει γύρω τους, ενημερώνονται, σχηματίζουν τη δική τους άποψη, επιχειρηματολογούν, μαθαίνουν να ακούν και να σέβονται τη γνώμη του άλλου, την αντικρούουν με επιχειρήματα, απαντούν με ετοιμότητα και επάρκεια σε ερωτήσεις, αποκτούν άνεση και αυτοπεποίθηση στον προφορικό λόγο.Μαθαίνουν να μιλούν με την αισθητική και το ήθος που αρμόζει σε ένα δημόσιο ομιλητή, αποκτούν επικοινωνιακές δεξιότητες που θα τους είναι απαραίτητες για να λειτουργήσουν ως ενεργοί πολίτες στο πλαίσιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας που έχει κυρίαρχα χαρακτηριστικά το δικαίωμα έκφρασης, τον σεβασμό του άλλου, τον διάλογο.Στόχος του ομίλου είναι να υποστηρίξει την ιδέα της αυτονομίας και να βοηθήσει στην καλλιέργεια αυτόνομων ατόμων που πιστεύουν στον εαυτό τους, στις δικές τους σκέψεις, αισθήματα και κρίσεις· ατόμων που προβαίνουν σε ανεξάρτητες επιλογές και ενεργούν συνειδητά και υπεύθυνα.Επιπλέον, θεωρείται πλέον αναγκαία η ικανότητα επεξεργασίας των παντοειδών πληροφοριών και η κριτική τοποθέτηση απέναντί τους.Ως επιμέρους στόχοι τίθενται η ομαδικότητα, η ενεργητική συμμετοχή, η καλλιέργεια κριτικής και δημιουργικής σκέψης, η αξιοποίηση της αυτο-αξιολόγησης και της ετερο-αξιολόγησης ως βασικών εργαλείων διερεύνησης, κατανόησης, εμβάθυνσης.Σταδιακή ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης εσωστρεφών παιδιών.Η ενίσχυση του κλίματος εξωστρέφειας και της διάχυσης καλών πρακτικών.Άλλες δεξιότητες που αναμένεται να καλλιεργήσει ένας μαθητής (ειδικά αν παρακολουθεί ένα οργανωμένο πρόγραμμα) είναι οι εξής:Η αίσθηση του χρόνου.Η ικανότητα της ιεράρχησης υλικού ορισμένου όγκου.Η ευκολία στη δόμηση της σκέψης και του λόγου (εισαγωγή, ανάπτυξη, συμπέρασμα).Η δυνατότητα γρήγορης και ψύχραιμης αντίδρασης σε κάθε λεκτική ή διανοητική πρόκληση.Η γνώση της σωστής εκφορά του λόγου (επιτονισμός, στίξη, γλώσσα του σώματος κ.λπ.). Ειδικά για το Πρόγραμμα ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΕ ΡΟΛΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΗ : Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση των μαθητών σε θέματα που αφορούν την προστασία και προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, καθώς και η γνωριμία και η εξοικείωση τους με ζητήματα εφαρμογής των σχετικών διεθνών Συμβάσεων του ΟΗΕ.Παράλληλα με το περιεχόμενο των συμβάσεων και τη διαδικασία ενώπιον των Επιτροπών, οι μαθητές θα εξοικειωθούν στα ζητήματα εφαρμογής των διεθνών πράξεων από τα κράτη μέρη, θα μάθουν να υπερασπίζονται τα δικαιώματα του ανθρώπου, να δέχονται τα επιχειρήματα των άλλων, να σέβονται τις απόψεις των άλλων κρατών και να αναπτύσσουν την κατάλληλη επιχειρηματολογία προκειμένου να πείσουν για τις θέσεις τους.Θα γνωρίσουν τη διαδικασία των Επιτροπών, τη διαδικασία ενός διεθνούς forum, τη διπλωματία όπως εφαρμόζεται στο πλαίσιο ενός διεθνούς οργανισμού, βασισμένη σε κανόνες διεξαγωγής γόνιμου διαλόγου και στην καλλιέργεια του σεβασμού σε επίπεδο αντιλογίας. |
| Διδακτική μεθοδολογία | Διερευνητική μέθοδος διδασκαλίαςΟμαδοσυνεργαστική μέθοδος διδασκαλίαΜαθητοκεντρική μέθοδος διδασκαλίαςΑγώνες αντιλογίας – επιχειρηματολογίαςΔιεξαγωγή DebateΗ επαφή με ειδήμονες θεωρείται σκόπιμη για την ενημέρωση , τη ζωντανή επικοινωνία , το «άνοιγμα» στον έξω κόσμο.Βιωματική μάθηση , μέσω του εκπαιδευτικού δράματος (drama in education).Πρόκειται για μια ολιστική μέθοδος προσέγγισης, που αντλεί στοιχεία από τις τεχνικές συμμετοχικού θεάτρου και τις παραστατικές τέχνες, την ψυχολογία, τις τεχνικές ανάπτυξης δημιουργικής σκέψης και παιδαγωγικές θεωρίες, όπως τη βιωματική και την ομαδική μάθηση.Παιχνίδια ρόλωνΠαιχνίδια : π.χ. ένας «ήρωας» μπορεί να περάσει μέσα από έναν «διάδρομο» συνείδησης (που έχουν σχηματίσει οι συμμαθητές του) και στο τέλος να εκθέσει το εσωτερικό δίλημμά του και να λάβει μια απόφαση.Καταιγισμός ιδεών (Brainstorming)Διαθεματικότητα: Στο μάθημα της ιστορίας ή της λογοτεχνίας η δραστηριότητα της «ανακριτικής καρέκλας» ή μια προσομοίωση δίκης ενός ήρωα ή ενός ιστορικού προσώπου ή ακόμη και μια φανταστική συνέντευξη μπορούν να βοηθήσουν στη συγκέντρωση όλων των απαραίτητων σχολίων, ηθογραφήσεων και επεξηγήσεων.Στο πλαίσιο λειτουργίας ενός ρητορικού ομίλου, μέρος της παράδοσης του θεωρητικού υλικού ή πρακτικών συμβουλών γίνεται από τα παλαιότερα μέλη (αλληλοδιδασκαλία). |
| Αναλυτικό πρόγραμμα ( με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης από Οκτώβριο μέχρι Μάιο) | ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ Πραγματοποιούνται βιωματικές δραστηριότητες που στοχεύουν στη γνωριμία των μαθητών και στη σταδιακή καλλιέργεια κλίματος επικοινωνίας, ομαδικότητας και εμπιστοσύνης. Προσδιορισμός των όρων : ρητορική τέχνη και διπλωματία . Οι μαθητές έρχονται σταδιακά σε επαφή με τις παρακάτω δραστηριότητες/ ρητορικά αγωνίσματα, με την εξής σειρά: εκφραστική ανάγνωση, παιχνίδι ρόλων, αυθόρμητος λόγος, προτρεπτικός λόγος, διττοί λόγοι[i]. Τα μέλη του ομίλου μελετούν το εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος «Μαθητές σε ρόλο διπλωμάτη» : 8ης Πανελλήνιας Μαθητικής Προσομοίωσης Επιτροπών του Ο.Η.Ε. για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου με θέμα: «Μαθητές σε Ρόλο Διπλωμάτη» του Συλλόγου «ΡΟΗ», για το σχολικό έτος 2023-2024 και προετοιμάζονται για τη συμμετοχή τους στις εργασίες του προγράμματος στη Θεσσαλονίκη . ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ Οι μαθητές και οι μαθήτριες εξασκούνται στις παρακάτω δραστηριότητες/ ρητορικά αγωνίσματα, με την εξής σειρά: εκφραστική ανάγνωση, παιχνίδι ρόλων, αυθόρμητος λόγος, προτρεπτικός λόγος, διττοί λόγοι. Προετοιμασία για Πρόγραμμα “Μαθητές σε ρόλο Διπλωμάτη” ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ Τα μέλη του ομίλου εξασκούνται στις παρακάτω δραστηριότητες/ ρητορικά αγωνίσματα, με την εξής σειρά: εκφραστική ανάγνωση, παιχνίδι ρόλων, αυθόρμητος λόγος, προτρεπτικός λόγος, διττοί λόγοι. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Τα μέλη του ομίλου εξασκούνται στις παρακάτω δραστηριότητες/ ρητορικά αγωνίσματα, με την εξής σειρά: εκφραστική ανάγνωση, παιχνίδι ρόλων, αυθόρμητος λόγος, προτρεπτικός λόγος, διττοί λόγοι. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Τα μέλη του ομίλου εξασκούνται στις παρακάτω δραστηριότητες/ ρητορικά αγωνίσματα, με την εξής σειρά: εκφραστική ανάγνωση, παιχνίδι ρόλων, αυθόρμητος λόγος, προτρεπτικός λόγος, διττοί λόγοι. ΜΑΡΤΙΟΣ Τα μέλη του ομίλου εξασκούνται στις παρακάτω δραστηριότητες/ ρητορικά αγωνίσματα, με την εξής σειρά: εκφραστική ανάγνωση, παιχνίδι ρόλων, αυθόρμητος λόγος, προτρεπτικός λόγος, διττοί λόγοι. ΑΠΡΙΛΙΟΣ Τα μέλη του ομίλου εξασκούνται στις παρακάτω δραστηριότητες/ ρητορικά αγωνίσματα, με την εξής σειρά: εκφραστική ανάγνωση, παιχνίδι ρόλων, αυθόρμητος λόγος, προτρεπτικός λόγος, διττοί λόγοι. ΜΑΙΟΣ Αποτίμηση των δράσεων του ομίλου .ΑναστοχασμόςΑξιολόγηση μέσω Google form . |
| Διδακτικό υλικό ( έντυπο και ηλεκτρονικό) | Προσωπικό αρχείο εκπαιδευτικού .Προτεινόμενο υλικό από τους συνεργαζόμενους φορείς .Αξιοποίηση του Προγράμματος «ΤΕΙΣΙΑΣ» για τη διδασκαλία της ρητορικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση , από τη διεύθυνση: http://www.valialoutrianaki.comΚαλλία Ελ. , Η ρητορική τέχνη στην καθημερινή ζωή (ή Οι αγαπημένοι της Πολύμνιας), Παπαζήσης, Αθήνα 2003.Μελέτη υλικού για τη ζωή και το έργο του Ν. Καζαντζάκη από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ : . Έμφαση στη μελέτη των Αντιθετικών Ζευγών : Ζωή – Θάνατος , Ελευθερία – Σκλαβιά , Φόβος – Αντρειοσύνη – Ύλη – Πνεύμα , Ηρωισμός – Συνθηκολόγηση . Τσίτσιου-Χελιδώνη Χρ. «Ρητορεία και Ρητορική στην Εκπαίδευση» , από την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα: http://www.greeklanguage.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/rhetoric/index.htmlΝάκας Θ. (2017). Η ρητορική στην εκπαίδευση, http://impschool.gr/deltio-site/?p=845https://debatewise.org/ .Ηλεκτρονική βάση δεδομένων με συζητήσεις για δημοφιλή θέματαhttps://www.ritoriki.gr/#services Hellenic Toastmasters club – https://betterdebatemanual.wixsite.com/betterabout @ BETTER DEBATE MANUAL , Σκέφτομαι και μιλάμε για έναν καλύτερο κόσμο https://protagoras.afixis.org/eikonikes-dikes/ |
| Τρόπος επιλογής των μαθητών | Δήλωση συμμετοχής στην ιστοσελίδα του σχολείου . |
| Τρόποι αξιολόγησης των μαθητών | Αυτό-αξιολόγησηΕτερο-αξιολόγηση Συμμετοχή στις ομαδικές εργασίες Κατάθεση παραγόμενου υλικού κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους (π.χ. γραπτά κείμενα , pptx , αφίσες |
| Προτεινόμενο ωρολόγιο πρόγραμμα ( ημέρα / ώρα έναρξης / ώρα λήξης ) | Ημέρα : ΠΕΜΠΤΗ Ώρα έναρξης :2.15 Ώρα λήξης :3.45 |
| Τόπος διεξαγωγής ομίλου | Σχολική αίθουσα ( κατάλληλη για χρήση ΤΠΕ) |
| Ειδικοί εξωτερικοί συνεργάτες | Εκπαιδευτικοί από το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Ρητορικής Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών Βάλια Λουτριανάκη, φιλόλογος-εκπαιδευτικός, DEA (Paris IV-Sorbonne), Δρ Ρητορικής στην Εκπαίδευση (Τομέας Παιδαγωγικής, ΦΠΨ, ΕΚΠΑ Πολυχρονίδης Μανόλης , Εκπαιδευτής Ρητορικής Τέχνης – Πολιτικός Επιστήμονας |
| Συνεργασίες ( ιδρύματα , οργανισμοί , σχολεία, φορείς , πρόσωπα κ.α.) | 8η Πανελλήνιας Μαθητικής Προσομοίωσης Επιτροπών του Ο.Η.Ε. για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου με θέμα: «Μαθητές σε Ρόλο Διπλωμάτη» του Συλλόγου «ΡΟΗ», για το σχολικό έτος 2023-2024, Δεκεμβρίου 2023 , που πραγματοποιείται στο Ιδ. Σχολείο Άγιος Παύλος στη Θεσσαλονίκη . Υπεύθυνη προγράμματος για το σχολείο υποδοχής η διευθύντρια κα Χουρμούζη . Συνεργασία με τον Όμιλο Θεάτρου του σχολείου μαςΣυνεργασία με τον Όμιλο Επιχειρηματικότητας του σχολείου μαςΣυνεργασία με τον όμιλο MUN του σχολείου μας . – Συνεργασία με τον Μη – Κερδοσκοπικό Οργανισμό «Άφιξις» Πρότυπα Λύκεια που υλοποιούν όμιλο με την ίδια θεματική : 1ο Πρότυπο Λύκειο Αθηνών Γεννάδιο, Ιόνιος Σχολή , Πρότυπο ΓΕΛ Ηρακλείου Κρήτης . Νάσκου-Περράκη Παρ. , Καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου, δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και δημιουργός του ThessIs MUN, του μοναδικού φοιτητικού Μοντέλου Προσομοίωσης των Ηνωμένων Εθνών στην Ελλάδα, Επικεφαλής και Επιστημονικά Υπεύθυνη της Οργανωτικής Επιτροπής του Προγράμματος «Μαθητές σε ρόλο διπλωμάτη» Διακρατική, Διεπιστημονική Κοινότητα ΣΥ.Ν.Θ.Ε.ΣΗ.: Ο Κύκλος των ‘Χαμένων’ Εκπαιδευτικών Ένωση για την Προώθηση της Ρητορικής στην Εκπαίδευση Σύλλογος ΡΟΗ ,φορέας υλοποίησης του προγράμματος: “Μαθητές σε Ρόλο Διπλωμάτη” |
| Εκπαιδευτικές επισκέψεις | Παρουσία της ομάδας στα συνεργαζόμενα σχολεία κατά τη διεξαγωγή των αγώνων: Στο ιδιωτικό σχολείο Άγιος Παύλος , στη Θεσσαλονίκη , 15-17 Δεκεμβρίου2023, για το Πρόγραμμα «Οι μαθητές σε ρόλο διπλωμάτη»Στα Εκπαιδευτήρια Αυγουλέα – Λιναρδάτου στην Αθήνα , για τους ρητορικούς αγώνεςΣτο Ελληλοαμερικανικό Κολλέγιο Pierce στην Αθήνα ,για τους ρητορικούς αγώνεςΣτο CGS Costeas Geitonas Schools στην Παλλήνη Αττικής , για το διασχολικό διαγωνισμό στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος «Εικονικές Δίκες Πρωταγόρας» Παρουσία της ομάδας στους συνεργαζόμενους φορείς κατά τη διεξαγωγή των δράσεων : Στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων , στην αίθουσα «Αντ. Τρίτσης», υπό την αιγίδα του Δήμου Χαλκιδέων , 30 /9/2023 |
| Τρόπος αξιολόγησης του ομίλου | Διοργάνωση ημερίδας – ανοιχτής εκδήλωσης παρουσίασης του έργου του ομίλουΕρωτηματολόγιο αποτίμησης γνώσεων – συναισθημάτωνΑξιολόγηση επίτευξης στόχων και χρονοδιαγράμματος |
| Παραδοτέα | Φάκελος παραδοτέων : α. έκθεση πεπραγμένων , β. βιβλίο ύλης , γ. βιβλίο παρουσιών , δ. κατάσταση μαθητών που ολοκλήρωσαν επιτυχώς ( / ανεπιτυχώς ) τη φοίτησή τουςΠροαιρετικά :Αφίσες- PosterPptx παρουσίασης των δράσεων του ΟΜΙΛΟΥ που υλοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του σχ. έτους 2023-2024 |
[i]Στο πλαίσιο της Εκφραστικής ανάγνωσης, οι μαθητές έρχονται σε επαφή με ποικίλα ως προς το είδος και ύφος λογοτεχνικά κείμενα, κατανοούν τη δύναμη των λέξεων, τη χρησιμότητα των σημείων στίξης και τη σημασία της σωστής απόδοσής τους, προκειμένου να αναδείξουν και να αποδώσουν χαρακτήρες, ιδέες και συναισθήματα. Αναπτύσσουν την οπτική επαφή με το κοινό και γνωρίζουν τα δυνατά τους σημεία -αλλά και τις αδυναμίες τους- στην εκφορά του λόγου.
Το Παιχνίδι ρόλων αποτελεί το επόμενο στάδιο, στο οποίο οι μαθητές αρχίζουν να εξοικειώνονται με βασικά στοιχεία της γλώσσας του σώματος. Πειραματίζονται αυτοσχεδιάζοντας, απελευθερώνουν τη φαντασία τους, προσπαθούν να διασκευάσουν κείμενα ή να γράψουν τα δικά τους και να τα δραματοποιήσουν.
Ακολουθεί ο Αυθόρμητος λόγος, ο οποίος, ως ρητορικό αγώνισμα, έχει στόχο ο ομιλητής να δημιουργήσει μέσα σε ένα λεπτό έναν απολαυστικό για το κοινό τρίλεπτο λόγο, που δεν θα είναι απλώς μια απαρίθμηση ιδεών. Ο λόγος πρέπει να διαθέτει δομή, συνοχή, να σχετίζεται άμεσα με το θέμα, να έχει αντίκτυπο σε όλους τους ακροατές και, πάνω απ’ όλα, να διακρίνεται για την πρωτοτυπία του. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για μια απλή συνειρμική ομιλία, αλλά βασίζεται στην ικανότητα του ομιλητή να κάνει τις πιο επιτυχημένες συνδέσεις μιας έννοιας με άλλες, προσθέτοντας, αφαιρώντας, σχηματοποιώντας, αντιστρέφοντας, αξιοποιώντας συμβολισμούς και μεταφορές. Στο στάδιο αυτό, μέσα από ποικίλες δραστηριότητες, επιδιώκεται η καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και της φαντασίας των μαθητών, η εξοικείωση με τεχνικές παραγωγής ιδεών και, μέσα από την προσπάθεια τέρψης του κοινού, η καλλιέργεια της αυτοπεποίθησής τους.
Σειρά έχει ο Προτρεπτικός λόγος, προσχεδιασμένος λόγος πειθούς πάνω σε δοσμένο θέμα ευρύτερου ενδιαφέροντος, με τον οποίο οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τα χαρακτηριστικά του επικοινωνιακού προφορικού λόγου, ασκούνται στην αξιοποίηση στοιχείων προφορικότητας, διδάσκονται ρητορικά σχήματα και σχήματα λόγου, τη φύση του ρητορικού επιχειρήματος, τα είδη των συλλογισμών, τις σοφιστείες, τους παραλογισμούς και μαθαίνουν να εφαρμόζουν τις αρχές της σωστής δόμησης κειμένου. Κατανοούν τι σημαίνει προσαρμογή του λόγου και του ύφους ανάλογα με το ακροατήριο (π.χ. ομιλία σε μαθητική συνέλευση του τμήματος, εισήγηση σε συνέδριο, στη Βουλή των Εφήβων).
Το τελευταίο στάδιο αυτής της πορείας είναι οι Διττοί λόγοι (Αντιλογία – debate), οι οποίοι καταδεικνύουν τη σημασία της συστηματικής καλλιέργειας της ομαδικότητας, της συνεργασίας, του σεβασμού της αντίθετης άποψης, της ανεκτικότητας, εκπαιδεύουν δηλαδή τους μαθητές σε διαπροσωπικές/ επικοινωνιακές δεξιότητες. Οι μαθητές ασκούνται στην αναζήτηση, συγκέντρωση, επιλογή και σύνθεση υλικού, στην εύρεση, κατανόηση και αντίκρουση επιχειρηματολογίας, στην τήρηση σημειώσεων και στην περιληπτική απόδοση ομιλίας.